به گزارش دبیرخانه همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک، سیزدهمین پیش‌نشست همایش با عنوان «توانایی و ظرفیت کتابخانه‌های عمومی برای هدایت کسب‌وکارهای کوچک از طریق فناوری‌های تحول آفرین» با حضور نیک تانزی، مشاور، فعال و سخنران در حوزه فناوری‌های کتابخانه‌ای، مسئول کتابخانه عمومی هانتینگتون جنوبی در شهر نیویورک و اعظم صنعت‌جو، عضو هیأت علمی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد و دبیر علمی همایش به میزبانی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی برگزار شد.

در ابتدا اعظم صنعت‌جو، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و دبیر علمی همایش، پس از بیان توضیحی درباره موضوعات پیش‎‌نشست‌های همایش، به ارائه کارنامه فعالیت‌های نیک تانزی پرداخت و گفت: او علاوه بر سمت‌های اداری خود همچون مشاور، فعال و سخنران در حوزه فناوری‌های کتابخانه‌ای، مسئول کتابخانه عمومی هانتینگتون جنوبی در شهر نیویورک در حوزه تالیف کتاب نیز فعالیت دارد.

وی افزود: نیک تانزی نویسنده کتاب‌های «استفاده بهینه از مجموعه‌های دیجیتال از طریق آموزش و توسعه» (۲۰۱۶) و «بهترین فناوری‌ها برای کتابخانه‌های عمومی: سیاست‌ها، برنامه‌ها و خدمات» (۲۰۲۰) و سردبیر مجله The Wired Library در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ بوده است.

جنبه‌های مثبت و منفی عصر تکنولوژی برای کتابخانه

در ادامه، نیک تانزی، مشاور، فعال و سخنران در حوزه فناوری‌های کتابخانه‌ای، مسئول کتابخانه عمومی هانتینگتون جنوبی در شهر نیویورک و نویسنده دو کتاب در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباط آن با کتابخانه‌های عمومی، در خصوص توانایی کتابخانه‌های عمومی در انجام کارهای تحول‌آفرین در حوزه کسب‌وکارهای کوچک گفت: کتابخانه‌های عمومی در حوزه کسب‌وکارهای کوچک نقش هماهنگ‌کننده و هم‌سطح‌کنتده را بر عهده دارند. در واقع، ورود کتابخانه‌ها به این عرصه موحب کاهش هزینه‌های تبلیغ برای صاحبان کسب‌وکار می‌شود.

وی با اشاره به ورود جهان به عصر تکنولوژی‌های نوین، افزود: باید به جنبه‌های مثبت و منفی این عصر توجه داشته باشیم؛ به‌طور مثال تکنولوژی باعث ایجاد مشکل و رکود در بسیاری از کسب‌وکارها شده و از طرفی نیز عصر تکنولوژی باعث ایجاد مشاغل و همچنین بسترسازی مناسب برای معرفی مشاغل نوظهور شده است. در این میان نقش کتابخانه‌ها در فراهم‌سازی اطلاعات دقیق و تعیین سطح در کسب‌وکارها بسیار تأثیرگذار و مفید است.

تانزی صحبت‌های خود را به دو بخش تقسیم کرد و گفت: در بخش اول به تحولات موثر تکنولوژی در کسب‌وکارهای کوچک و در بخش دوم به نقش کتابخانه‌ها در این حوزه می‌پردازیم. در خصوص بخش اول با توجه به تجربه فراگیری کرونا در سراسر جهان و بحران سلامت به واسطه ارتباط بین فردی، سرعت استفاده از تکنولوژی و فراوانی آن در بعد از این حادثه مورد توجه قرار گرفت.

در واقع کرونا، موجب تسریع و ترویج استفاده از فضای مجازی شد. مبحث دورکاری و داشتن وب‌سایت‌های شخصی برای اولین بار در این دوره مطرح شد. همچنین صاحبان مشاغل و  کسب‌وکارهای کوچک نیز طالب برگزاری وبینارها و ایجاد تحولات عظیم در حوزه کاری خود شدند. بسیاری از مشاغل خدماتی در آمریکا در دوران کرونا دچار زیان‌های شدیدی شدند؛ چرا که در فضای مجازی هیچ‌گونه فعالیتی نداشتند. از طرفی نیز تمایل به جذب نیروی کار تغییر کرده و کار به صورت قراردادی متداول‌تر از گذشته شد.

وی تصریح کرد: پس از این دوران بود که مشاغل کوتاه‌مدت و قراردادمحور همچون گرافیک، طراحی وبسایت و... مطرح شد که به نوبه خود تغییر بزرگی محسوب می‌شود. این امر باعث تغییر و تحول در مشاغل سنتی نیز شد. مسئله دیگری که ایالات آمریکا در آن دوران با آن مواجه شد استعفای گسترده نیروی کار و استفاده از ترکیب «دورکاری و حضور در محیط‌های کار» بود.

این مشاور، فعال و سخنران در حوزه فناوری‌های کتابخانه‌های در خصوص ترافیک اینترنتی در ۷ سال گذشته اظهار کرد: شکل استفاده از اینترنت از ۷ سال گذشته تا به امروز از سیستم‌های کامپیوتری به سوی تلفن‌های همراه رفت. همچنین شبکه‌های اجتماعی نسبت به گذشته، که از تعداد کاربران کمی برخوردار بودند، امروزه به دنبال جذب کاربر هستند. یکی از تحولات تکنولوژی در مسیر پیشرفت خود، استفاده از اسپیکرهای هوشمند و ابزارهای کمکی برای جستجوی اینترنتی به جای تایپ است و این همه منتج به ظهور هوش مصنوعی در جهان شد.

هوش مصنوعی و تأثیرپذیری کسب‌وکارها

وی در خصوص مزایا و معایب هوش مصنوعی، گفت: هوش مصنوعی با ظهور خود همچون اینترنت باعث نابودی، تحول و عدم تطبیق‌پذیری برخی از مشاغل شد. نکته بسیار مهم در حوزه هوش مصنوعی، حریم خصوصی است که به محض ورود اطلاعات، آن را یک داده محسوب کرده و در اختیار عموم می‌گذارد و این امر می‌تواند برای برخی از صاحبان مشاغل چندان خوشایند نباشد.

به طور مثال شرکت سامسونگ به صورت آزمایشی برخی از اطلاعات شرکت را وارد هوش مصنوعی کرد تا میزان سطح رعایت حریم خصوصی در هوش مصنوعی را بسنجد. نتیجه، استفاده دیگر کاربران با یک جستجوی ساده از این اطلاعات و داده‌ها بود که امری بسیار خطرناک برای مشاغل محسوب می‌شود. همچنین برخی از موارد همچون حق مالکیت معنوی، کپی رایت و ... نیز در هوش مصنوعی مشخص نشده است. البته به این مورد توجه داشته باشید که این تهدیدها بعضاً می‌تواند به عنوان یک فرصت برای کسب‌وکارهای محسوب شوند.

حوزه‌های تعامل کتابخانه و کسب‌وکارها

مسئول کتابخانه عمومی هانتینگتون جنوبی در شهر نیویورک و نویسنده آمریکایی در بخش دوم سخنان خود درباره نقش کتابخانه‌ها در کسب‌وکارهای کوچک، ابراز کرد: یکی از کاکردهای مهم کتابخانه‌ها در این حوزه، ایجاد فضای ویدیو کنفرانسی برای کسب‌وکارهای کوچک است. با توجه به مبحث دورکاری، بسیاری از کارکنان مشاغل نیازمند دسترسی به اینترنت پرسرعت و فضای ویدیو کنفرانسی مناسب هستند. هر چند که فعالیت در این حوزه ممکن است نیازمند بازطراحی برخی از فضاهای کتابخانه‌ای باشد که طبعاً بحث سرمایه‌گذاری و ایجاد زیرساخت‌های مناسب در حوزه فناوری (پهنای باند، تجهیزات کامپیوتری و دسترسی به وبکم) و بعضاً دسترسی به اینترنت در فضاهای اطراف کتابخانه نیز مطرح می‌شود.

استفاده از پنل‌های خورشیدی برای تأمین برق ۲۴ ساعته در صورت بروز قطعی برق و آماده‌سازی فضاهای آرام برای افرادی که خود تولیدکننده سر و صدا هستند، یکی از چالش‌های پیش روی کتابخانه‌های عمومی است. فراهم سازی فضای ایجاد ایده و دیدگاه‌های مختلف در قالب کارگاه‌ها نیز از جمله کاربردهای کتابخانه‌های عمومی در این حوزه هستند.

وی با بیان اینکه امروزه بسیاری از فناوری‌ها با نیم‌نگاهی به کاربردهای تجاری تولید می‌شوند، گفت: دستگاه‌هایی مانند پرینترهای سه‌بعدی، برش لیزی و اسکنرهای سه‌بعدی در این دسته قرار می‌گیرند. به بیان ساده‌تر، تولید مدل‌ها و محصولات برای کسب‌وکارها هزینه‌بر است در نتیجه کتابخانه‌ها با ارائه این قبیل خدمات می‌توانند کمک شایانی به کاهش هزینه و تولید محصولات نمونه کنند.

این نویسنده آمریکایی در خصوص نقش کتابدار در حوزه کسب‌وکارهای کوچک، تصریح کرد: کتابدار با دریافت و بررسی سفارش‌ها می‌تواند انجام امور را برای صاحبان کسب‌وکار آسان‌تر کند. امروزه بسیاری از صاحبان کسب‌وکار برای برگزاری دوره‌های آموزشی، ثبت اختراع، ثبت علائم تجاری و... به کتابخانه‌های عمومی مراجعه می‌کنند؛ بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که ایجاد فضای اختصاصی همراه با ارتباط موثر با کسب‌وکارهای کوچک طیف بیشتری از خدمات را از سوی کتابخانه‌ها به مردم ارائه می‌کند.

ارائه خدمات آزمایشگاهی، فضای لابراتواری و پرده‌های مخصوص فیلم‌برداری، تجهیزات مکانی و استودیوی ضبط برای فیلم‌ها و تیزرهای تبلیغاتی، از دیگر خدمات کتابخانه‌ها در این حوزه محسوب می‌شود. امروزه تولید تیزرهای تبلیغاتی و انتشار آن در فضاهای مجازی از محبوبیت بسیاری در بین صاحبان کسب‌وکار برخوردار است، به طور مثال در برخی ایالات آمریکا «تیک تاک» از محبوبیت و شهرت فراوان برخوردار است. البته باید به جو بسیار ناآرام، متلاطم و متغییر فضای مجازی نیز توجه داشت.

وی افزود: از طرفی نیز شرکت‌های فراهم‌کننده فضای مجازی نیز دائماً در حال تغییر الگوریتم‌ها و در نتیجه امکانات نرم‌افزاری خود هستند که بسیار حائز اهمیت است. کتابخانه‌ها می‌توانند با ایجاد سکوهای خاص و تخصصی برای کسب‌وکارها با پرداخت هزینه، علاوه بر ایجاد بستر آشنایی با ابزارهای بازاریابی و سکوهای مربوط، حوزه‌های مختلف را نیز معرفی کنند.

کتابخانه به عنوان آموزشگاه و محیط تجاری مجازی

نیک تانزی با اشاره به محیط‌های تجاری مجازی متداول در جهان، گفت: قاعدتاً دیگر بحث فروش محصولات فیزیکی به کنار رفته و فروش محصولات دیجیتالی ـ همچون محصولات چاپی سه‌بعدی، طرح‌های دیجیتالی و NFD ـ وارد عرصه شده است. این امر موجب مطرح شدن مباحثی همچون بازار مشاغل، بازار کار و پیشرفت‌های ایجاد شده برای نیروی کار می‌شود.

استفاده از واقعیت مجازی به عنوان ابزاری برای آموزش و آشنایی صاحبان مشاغل، یکی از مباحث جذاب این حوزه به شمار می‌رود. یکی از مشکلات پیش ‌روی صاحبان مشاغل، عدم استخدام افراد مناسب در حوزه کاری موردنظر است؛ به طور مثال به تجربه شخصی خود در عدم دسترسی به یک متخصص لوله‌کشی در ایالت جورجینا اشاره می‌کنم. کتابخانه‌ها می‌توانند با ارائه دوره‌های آموزشی، مشاغل مورد نظر هر منطقه، علاوه بر پرورش نیروی متخصص، اقدامات مناسبی نیز در معرفی و استخدام آنان توسط صاحبان مشاغل انجام دهند. بدون شک استفاده از آموزش‌های واقعیت مجازی به نسبت برگزاری کارگاه‌های آموزشی کم هزینه‌تر و مقرون به صرفه‌تر خواهد بود.

وی با بیان اینکه معنا و مفهوم «سواد کامپیوتری» در گذر زمان، تغییرات بسیار کرده است، اظهار کرد: تعریف سواد کامپیوتری در گذشته صرفاً به چک‌کردن ایمیل و نرم‌افزارهای پردازش متن ختم می‌شد، اما در حال حاضر کارکردن با تبلت، گوشی‌های هوشمند و فضای تعاملی از مهارت‌های جدید و مورد نیاز در حوزه سواد کامپیوتری است.

نقش کتابخانه در آموزش استفاده از فضای ابری و... می‌تواند بسیار مهم و تأثیرگذار باشد؛ بنابراین، می‌توان گفت هر اندازه که فضای کار مجازی‌تر شود، امکان ورود و آموزش آنها برای کتابخانه‌ها بسیار مهم‌تر می‌شود.

مشاور، فعال و سخنران در حوزه فناوری‌های کتابخانه‌ای تصریح کرد: برگزاری دوره‌های آموزشیِ طراحی وبسایت با استفاده از نرم‌افزارها و امکانات رایج می‌تواند از جمله خدمات موثر کتابخانه‌ها در این حوزه باشد. در واقع، ما این امکان را به صاحبان مشاغل می‌دهیم که امکان ارزشیابی و وضعیت فعلی وبسایت خود را در بازار کار و فضای مجازی داشته باشند. در حوزه مشاوره نیز کتابخانه می‌تواند، با محوریت مسائلی همچون تطبیق‌پذیری وبسایت‌ها با تلفن همراه، فروش آنلاین و...، در حوزه طراحی و کاربرد آن آموزش‎های لازم را ارائه دهد. این امر از آنجا مهم است که در دوران کرونا تجربه آن را داشتیم که برخی از وبسایت‌های فروش مواد غذایی به علت عدم بررسی صحیح، از عملکرد خوبی برخوردار نبوده و دچار زیان شدند.

وی با اشاره به فعالیت‌های موثر کتابخانه Louis ville در ایالت جورجینا، گفت: به طور مثال این کتابخانه با برگزاری دوره آموزشی و امکان ارتباط بین دانشجویان و صاحبان مشاغل، باعث استخدام بیش از ۸۰۰ نیروی کار توسط ۳۰۰ کارفرما شد.  

هوش مصنوعی و آینده کتابخانه‌ها

تانزی با بیان اینکه در آینده کتابخانه‌ها محل آموزش استفاده از فضای مجازی و هوش مصنوعی می‌شوند، افزود: در آغاز این پیش‌نشست به زیان‌های عدم تطبیق کسب‌وکارها با این پدیده اشاره شد؛ به طور مثال کار آزمایشی شرکت سامسونگ که پیشتر به آن اشاره شد، یک تجربه عالی در این صنعت محسوب می‌شود. در نتیجه، آموزش و ارائه اطلاعات دقیق از هوش مصنوعی می‌تواند باعث کاهش ترس و انداختن سپر دفاعی صاحبان کار در این خصوص شود و با انجام اقدامات مناسب از عملکرد موفق‌تری در حوزه کاری خود برخوردار شوند.

قطعاً هوش مصنوعی باعث افزایش بهره‌وری، پیشرفت و رشد فردی و سازمانی می‌شود. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی می‌تواند به کسب‌وکارها در حوزه تعامل با مشتری، با استفاده از باکس‌های گفتگو، خدمات موثرتر و پیشرفته‌تری را ارائه کند. همچنین با جایگزینی هوش مصنوعی می‌توان بخش عظیمی از کار نیروی انسانی را انجام داد که باعث صرفه‌جویی هزینه در کسب‌وکارهای کوچک می‌شود. پس نتیجه می‌گیریم که کتابخانه برای آگاهی بخشی می‌توانند صاحبان مشاغل را با امکانات و مخاطرات هوش مصنوعی آشنا سازد.

وی در ادامه به بیان تجربیات برخی از کتابخانه‌ها در حوزه آگاهی بخشی هوش مصنوعی به افراد در ایالت متحده آمریکا پرداخت.  

مسئول کتابخانه عمومی هانتینگتون جنوبی در شهر نیویورک در خصوص فعالیت‌های تحول‌آفرین هوش مصنوعی و مشکلات به‌وجود آمده در حوزه کتابخانه‌های عمومی، گفت: کتابخانه‌ها باید با این مسئله بسیار محتاطانه برخورد کنند. علاوه بر آن، می‌بایست به سیاست‌گذاری و اخلاق حرفه‌ای در کتابخانه‌ها نیز توجه ویژه داشت. یکی از این مسائل، همان‌طور که قبلاً اشاره شد، اصول رعایت حریم خصوصی کاربران است؛ چرا که هوش مصنوعی هر آنچه را که دریافت می‌کند، با یک جستجوی ساده در اختیار دیگران قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه بسیاری از کتابداران نگران جایگزین هوش مصنوعی با آنان هستند، تأکید کرد: به نوبه خود هوش مصنوعی را ابزاری همچون اینترنت می‌دانم که به هیچ عنوان نمی‌تواند جایگزین نیروی انسانی شود، اما نباید چشم بر روی تغییرات مثبت آن نیز ببندیم. کتابدار خبره یک نیروی متخصص حوزه اطلاعات است که به‌سادگی و سهولت به ارائه خدمات و انتشار اطلات می‌پردازد؛ در حالی‌که هوش مصنوعی دسترسی به این اطلاعات را بسیار پیچیده‌تر کرده است؛ بنابراین، اگر امروز توانایی کسب و ارائه اطلاعات دقیق را داریم باید مطمئن باشیم که کار و دانش ما بسیار مهم‌تر از قبل شده است و هوش مصنوعی جایگزینی برای ما نخواهد بود.

گفتنی است، این نشست با حضور بالغ بر ۲۰۰ نفر در بستر فضای مجازی برگزار شد. همچنین در پایان پیش‌نشست، جلسه پرسش و پاسخ با محوریت موضوعاتی همچون مهارت‌های پایه افراد در هوش مصنوعی و فضای مجازی، اعطای گواهینامه آموزشی به صورت مستقیم و توسط کتابخانه و توانمندسازی افراد با فراهم‌سازی امکانات موردنیاز نیز برگزار شد.